SKURTCh

Stacja Kontroli Użytkowości Rzeźnej Trzody Chlewnej (SKURTCh)

Organizatorem i pierwszym kierownikiem Stacji Kontroli Użytkowości Rzeźnej Trzody Chlewnej w Pawłowicach był mgr inż. Piotr Znaniecki, późniejszy profesor ART w Olsztynie. Jego zastępcą został prof. Henryk Duniec. W późniejszym okresie wieloletnim kierownikiem SKURTCh był mgr inż. Marian Woźny, następnie kolejno od 1966 roku mgr inż. Krystian Dziadek, od 1986 roku mgr inż. Bogdan Polański, od 1993 roku Bartłomiej Śmigielski. Od sierpnia 2013 kierownikiem został mgr inż. Roman Kozyra, który pełnił tą funkcję do końca 2014 roku. Kolejnym kierownikiem został mgr inż. Tadeusz Leciejewski.
Kontrola użytkowości rzeźnej świń ma w Polsce długoletnią tradycję. Pierwsze stacje kontroli powstały w Boguchwale, Starym Brześciu i Świsłoczy już w latach 30 - tych prowadząc ocenę podobnie jak w stacjach duńskich i szwedzkich. W tym czasie ukazało się pierwsze sprawozdanie z działalności Stacji Kontroli, którego autorem był Karol Różycki. Zakres kontroli trzody chlewnej zwiększył się znacząco w latach 1938 - 39.

W czasie wojny uległy zniszczeniu nie tylko stacje kontroli, ale również dokumentacja jaką prowadziły. Podjęte po wojnie prace nad doskonaleniem świń miały głównie na celu przekształcenie posiadanego pogłowia z typu mięsno - słoninowego na typ mięsny. Mając na uwadze, że przekształcenie to można osiągnąć jedynie poprzez prowadzenie selekcji w oparciu o obiektywną ocenę pozwalającą na dokładne określenie cech tucznych i rzeźnych, uruchomiono w roku 1951 trzy stacje kontroli użytkowości rzeźnej świń. Stacje te zlokalizowano w Zakładach Doświadczalnych Instytutu Zootechniki w Chorzelowie, Kołudzie Wielkiej i Pawłowicach. Pracowały one na zasadach odmiennych niż stacje przedwojenne, gdyż nie ograniczano oceny tuszy do określania cech powszechnie uwzględnianych w produkcji bekonu, lecz polegano na określeniu jej składu w oparciu o wyprowadzone równania regresji.
Wymienione stacje pozwalały na ocenę 60 knurów w roku na podstawie wyceny rzeźnej potomstwa, co było znacznie poniżej potrzeb hodowli zarodowej. Z tego powodu uruchomiono w latach 1966 - 1967 cztery stacje kontroli dysponujące łącznie 1600 miejscami do indywidualnego żywienia. Stacje te podobnie jak poprzednie zlokalizowano w Zakładach Doświadczalnych Instytutu Zootechniki w Chorzelowie, Mełnie, Pawłowicach i Rossosze. Pracowały one według metodyki zespołu autorstwa kierowanego przez prof. dr hab. Jana Kielanowskiego, w skład którego wchodzili: prof. dr hab. Henryk Duniec, prof. dr hab. Maria Kotarbińska, doc. dr hab. Tadeusz Kostyra, prof. dr hab. Feliks Mały, prof. dr hab. Zofia Osińska, prof. dr hab. Marian Różycki, dr Władysław Szulc.
Należy zaznaczyć, że opracowana przez zespół metodyka, jak na owe czasy, bardzo nowocześnie rozwiązała szereg zagadnień związanych z oceną. W porównaniu z metodyką poprzednią zmieniono żywienie kontrolowanych tuczników, ocenę poubojową tusz oraz sposób określania wartości hodowlanej ocenianych zwierząt poprzez wprowadzenie indeksu selekcyjnego.
W roku 1977 przeprowadzono dalsze istotne zmiany w metodyce, która oprócz oceny knurów na podstawie potomstwa, pozwalałaby na ocenę grup pełnego rodzeństwa. Dało to możliwość oceny knurów i loszek w chlewniach w oparciu o wyniki uzyskane przez ich siostry w stacjach kontroli. W latach 1992 - 1993 zmieniono w stacjach sposób żywienia, wprowadzając żywienie do woli oraz zwiększając masę ubojową kontrolowanych tuczników z 86 kg na 100 kg.
Jednym z najważniejszych elementów, mających wpływ na efektywność doskonalenia zarodowego pogłowia świń, jest dokładność oceny sztuk wyselekcjonowanych na rodziców następnego pokolenia. Tak więc postęp hodowlany będzie tym szybszy, im dokładniej potrafimy ocenić zwierzęta pod względem interesujących nas cech. Niektóre cechy, takie jak płodność, mleczność, można dokładnie oceniać bezpośrednio na zwierzęciu za jego życia. W przypadku cech rzeźnych sam eksterier nie jest dobrym wskaźnikiem mięsności tuszy. Najdokładniejszy obraz cech rzeźnych i tucznych daje ocena prowadzona w Stacjach Kontroli Użytkowości Rzeźnej Trzody Chlewnej (SKURTCh).
W stacjach dokonuje się oceny sztuk hodowlanych na podstawie danych o wartości rzeźnej ich potomstwa. Oceniane potomstwo dostarcza wiarygodnych informacji o tym, jaką użytkowość przekazują te zwierzęta potomstwu, a więc pozwalają ocenić ich wartość hodowlaną.
            W roku 2009 w porozumieniu z Polskim Związkiem Producentów i Hodowców Trzody Chlewnej "POLSUS" w metodyce oceny stacyjnej wprowadzono zmiany w zakresie naboru prosiąt do oceny stacyjnej, określono warunki sanitarne oraz wymogi oceny. Jednocześnie wprowadzono oznaczanie genotypu zwierząt w locus RYR1, oznaczanie zawartości tłuszczu śródmięśniowego w polędwicy oraz rozpoczęto gromadzenie tkanek do banku materiału genetycznego.
            W roku 2010 w stacjach SKURTCh przekontrolowano łącznie 1644 loszki. Ze wszystkich ocenianych ras najwięcej, bo 41,3 % zwierząt, należało do rasy pbz, 33,3 % do rasy wbp, 18,8 % do linii 990, 3,8 % do rasy Duroc i tylko 1,5 % do rasy Pietrain. W tabeli przedstawiono średnie wyniki w zakresie cech tucznych i rzeźnych w zależności od rasy zwierząt.

*w zestawieniu przedstawiono jedynie te rasy, dla których liczba kontrolowanych zwierząt wynosiła powyżej 20 szt.